De hut en zijn arbeiders

Inleiding
Aanleiding voor dit item op mijn website was het verzoek, door Tom van Campenhout van de Kunstplaats Leerdam,  gevonden pastels van de kunstenaar Herman Heijenbrock (totaal 9 stuks) in te lijsten. Vrijdagavond gebeld door Tom zaterdagsmorgens was ik in Leerdam met voorbeelden van geschikte profielen Mij Albert van 't Slot van lijstenmakerij Art framing leek het een mooie gelegenheid om te laten zien hetgeen er zoal vooraf gaat aan een expositie er komt duidelijk veel meer bij kijken dan het openen en een glas wijn een exposite is werk veel werk en vooral organiseren en afstemmen van wie doet wat goed communiceren en afspraken vast leggen is dan ook een absolute must. Ik heb geprobeert het e.e.a. vast te leggen door foto's vervaardigd door mij. Het begint allereerst welke lijst, glassoort, passe partout karton etc. daar hangt een kostenplaatje aan is hier geld voor? Uiteindelijk een offerte door mij gemaakt van 5 verschillende profielen uitgezocht door mij en Tom. Zondag een offerte gemaakt en aan Tom doorgegeven via whats app (toch wel makkelijk). Maandag ovderleg met de gemeente Leerdam door Tom maximaal budget afgesproken. Wij, Tom en ondergetekende hadden een voorkeur voor een bepaalde lijst budget niet zoals vaak niet toereikend. Overleg tussen mij en mijn leverancier van de profielen een korting verkregen (tezamen met een stapje terug van Art framing) budget toereikend. Dat was de eerste horde genomen.

Albert van 't Slot

"De hut en zijn arbeiders" tekeningen objecten en glas uit vervlogen tijden................... 
 

De vondst van 9 pasteltekeningen van kunstenaar Herman Heijenbrock binnen de Historische Collectie van de gemeente Leerdam was aanleiding voor deze tentoonstelling. De arbeider in de glasfabriek rond de jaren 30 van de vorige eeuw staat centraal. In de volksmond heet de glasfabriek "De Hut" . Eveneens heeft het Nationaal Glasmuseum en de gemeente een collectie oude glasmachines weten te behouden uit de glasfabriek te Schiedam . Aangevuld met glas uit die tijd laat deze tentoonstelling een mooi beeld zien van die tijd op de werkvloer.

De tentoonstelling is te bezichtigen vanaf 1 december 2018 tot 28 februari 2019 in "De Kunstplaats Leerdam"  Markt 7 te Leerdam


Herman Heijenbrock (1871-1948)

Herman Heijenbrock is wel de enige Nederlandse industrieschilder genoemd . Fabriekscomplexen en de arbeidende mens in het industriele produktie proces vormen de centrale thematiek van zijn omvangrijke oeuvre. De fascinatie voor de moderne industrie en techniek ontstond tijdens reizen naar buitenlandse industriegebieden , die Heijenbrock na afronding van zijn opleiding aan de Rotterdamse tekenacademie in 1890 maakte. hij bezocht de Borinage in de Belgische provincie Henegouwen en het gebied rond Luik, twee van de oudste industriegebieden op het Europese continent. Later reisde hij naar het Duitse Ruhrgebied en naar Engeland, Wales en Luxemburg. Daar tekende en schilderde hij de arbeiders, die in de ijzergieterijen, hoogovenbedrijven en glasfabrieken zwaar werk verrichtten in een decor van vuur, gloed, roet en stoom. Toen bij het uitbreken van de 1e Wereldoorlog in 1914 (tot 1918) de grenzen dichtgingen, concentreerde Heijenbrock zich op de Nederlasndse industrie. Hij weidde zich aan het weergeven van de industrie met haar technische aspecten en toepassingen en meende dat de industrialisatie tot een menswaardiger bestaan voor iedereen kon leiden. Herman Heijenbrock gebruikte graag de pasteltechniek voor zijn werk. Deze techniek was als enige geschikt om in de hitte en nhet vuil van de fabriekshallen te kunnen werken.


Pastelkrijt techniek

Pastelkrijt of pastel is een zacht soort krijtstift waarmee op een zeer schilderachtige wijze getekend kan worden. Kunstenaars die met pastelkrijt werken zien hun werk dan ook vaak eerder als een schilderij dan als een tekening. In tegenstelling tot wat de naam zou doen vermoeden, kunnen met pastel ook zeer felle kleuren verkregen worden. De werken die met pastel worden gemaakt worden wel pastels genoemd. Pastelkrijt bestaat uit pigmenten die samen met kalk of gips samengeperst zijn tot een rond krijtje; als bindmiddel wordt een gom gebruikt; traditioneel Arabische gom of traganth, tegenwoordig meestal een cellulosegom. Het materiaal is zeer zacht en kan net zoals houtskool makkelijk uitgewreven worden. Er bestaan ook pastelpotloden, die als voordeel hebben dat de handen niet zo onder het krijt komen te zitten, maar die als nadeel hebben dat er geen grote oppervlakken mee gevuld kunnen worden. De meeste merken geven van iedere tint een gradatie naar wit door de hoeveelheid kalk te vergroten. Dit is de oorsprong van de term "pasteltint". Bij de duurste merken hebben de stiften op volle kleursterkte helemaal geen kalkcomponent en bestaan dan uit vrijwel zuiver pigment. Bij stoepkrijt voor kinderen ontstaat de kleurtint niet door een pigment maar door impregnatie met een goedkope organische kleurstof. Pastelkrijt is dekkend. Dit heeft als voordeel dat het gebruikt kan worden op gekleurd of zelfs zwart papier. Daarmee kan met weinig middelen een bijzonder resultaat bereikt worden, doordat de kleur van het papier als middentoon dient ter beheersing van de tonaliteit van het werk. De lichtere pasteltoetsen werken dan als hoogsel. Het mengen van kleuren is bij pastel zeer lastig; het kan tot stand gebracht worden door uitwrijving met de hand of met een doezelaar maar dit maakt een expressieve tekenachtige stijl onmogelijk. Daarom schaffen pastellisten zo veel mogelijk verschillende tinten aan. In de jaren zestig leidde dit tot assortimenten van meer dan duizend kleuren. Aangezien echter pastels door de grote breekbaarheid handmatig verpakt moeten worden, hebben tegenwoordig de meeste merken hun reeksen teruggebracht tot rond de tweehonderd tinten. Hierdoor is het weer populair geworden zelf pastels te vervaardigen. De methode is zeer eenvoudig: men mengt gebluste kalk met een pigment door toevoeging van een oplossing in water van Arabische gom. Als de massa een deegachtige consistentie heeft verkregen, kan men haar met de hand in de gewenste vorm kneden of rollen of in een mal drukken. Na droging is de pastel klaar. De verlangde tint en hardheid wordt naar wens bepaald door de hoeveelheid kalk en gom te variëren. Sommige tinten kan men alleen verwerven door bijmenging van een zwart pigment. Deze methode heeft één eigenschap die als mogelijk nadeel kan worden beschouwd: de stiften worden niet, zoals bij commercieel vervaardigd pastel, onder hoge druk ineengeperst. Daardoor is een grotere gomcomponent nodig om breuk te voorkomen, wat betekent dat ze ook bij het tekenen harder zullen blijven.

Daar staan ze weer,mijn lekkende duivels, voor de vuren die ze zelf ontsteken, onderhouden en aanblazen . Ze zullen er het schier onsmeltbare zand bij ondragelijke hitte tot taai deeg maken. Ze draaien en wringen ijzeren buizen en trekken een slierende roodgloeiende taaie prop uit het vlammende hellegat. En buigend blaast hij er reeds zijn warmen menselijken adem in. Daar zwaait hij als een toovenaar mee in het rond, blaast weer in de buis, waarmee hij draaiend, wringend, zwaaiend zich beweegt. Een groote glanzende glasbel groeit op uit de roode klont. Aldus observeerde de schilder Herman Heijenbrock de glasblazers die hij aan het werk zag........